OMT Driehoek Copy 3

Jezus in de iTS – Jan Rot spuugt mis (en soms ook raak)

“Jezus! Wie? Je medemens… Jezus! Waar? Ze slaan hem lens…”

Het hertalen van de Matthäus Passion heeft Jan Rot de nodige jaren bezig gehouden, maar in 2006 was het dan zover en werd de Mattheus Passie in het Nederlands opgevoerd onder leiding van dirigent Jos Vermunt. In hetzelfde jaar verscheen het werk ook op CD – op het prestigieuze label Deutsche Grammophon nog wel.

Vanzelfsprekend waren de reacties niet van de lucht. Rot werd beschuldigd van aanranding van het heilige meesterwerk, maar ook geprezen voor het toegankelijk maken van het hier en daar wat archaïsche origineel voor een eigentijds publiek. Dat de Matthäus Passion het al nooit echt van de tekst moest hebben, spreekt hierbij in het voordeel van Rot. De orginele Duitse tekst bestaat uit de (letterlijke) evangelieteksten (Evangelie volgens Mattheus; hoofdstuk 26-27) en de huis-tuin-en-keuken rijmelarij van ene Picander – volgens de overlevering zondagsdichter, maar vooral toch ook de lokale postbode. Naar verluidt heeft ook Bach zelf – die toch aanzienlijk beter was met noten dan met woorden – er nog driftig aan gesleuteld.

Kan Jan Rot het beter? Het meest relevante antwoord lijkt: “Soms”. De Nederlandstalige Mattheus Passie is doorspekt met inventieve taalvondsten, die het verhaal voor de luisteraar van nu een extra lading geven. In de visie van Rot is Jezus een liberale rabbi, die de aloude God der Wrake vervangt door de God van Liefde. In een aantal aria-teksten beschouwende aria’s en koralen weet Rot een best overtuigende interpretatie neer te zetten.

Problematischer echter zijn de recitatieven waarin de Evangelist en Jezus de voortgang van het verhaal leveren. Hier verzandt de tekst met regelmaat in wat melige one-liners. “Daar kan die haan mooi naar fluiten”, ontkent Petrus de voorspelling van Jezus hij driemaal verloochend zal worden. “De eerste klodder spuug was meteen al raak” .”Elke dag verder zakte de groepsmoraal”.

Ook schrikt Rot niet terug voor de broodnodige Sinterklaas-rijmelarij:

“Die armen houd je nog lang bij de hand Mijn afscheid lijkt me meer relevant Wat telt een hand vol centen Bij mijn sacramenten?”

Met mijn handjes op mijn rug zeg ik nu dit versje vlug, zullen we maar zeggen.

Na verloop van tijd gaat bovendien het voortdurende ge-je en ge-jij angstvallig jeuken op intieme plekken. Een passie om vol verwondering uit te zitten, waarbij irritatie en bewondering gelijkelijk toenemen. Maar eenmaal bij het slotkoor aanbeland kan een milde glimlach toch niet worden onderdrukt bij het aanhoren van Rot’s conclusie wanneer de volgelingen zich rond Jezus’ verzegelde graf hebben verzameld: “Eenzaam samen, samen één”.

Het is goed zo. De Nederlandstalige Matthäus Passion heeft voldoende kwaliteit om niet achteloos terzijde te schuiven als curieuze noviteit, maar bevat tegelijkertijd ook teveel derderangs stoplappen om als volwaardig alternatief voor het origineel te kunnen dienen. Eigenlijk nodigt de hertaling nog het meest uit om heel hard mee te zingen. Tijdens de afwas bijvoorbeeld.

En de muziek? Vrij onopvallend in een wat matte opname waarbij de ene solist het er wat beter vanaf brengt dan de andere. Maar daar is het bij deze Mattheus Passie dan ook niet echt om te doen.

Toch?

Volgende keer: de Matthäus Passion volgens Nikolaus Harnoncourt Nieuw in deze serie? Kijk hier voor de introductie.

Hertaler: Jan Rot Dirigent: Jos Vermunt Uitvoerenden: Residentieorkest Den Haag Jaar van verschijning: 2006 Prijs in de iTunes Store: €19,98 Directe link: klikkerdeklik

Archief