OMT Driehoek Copy 3

Jezus in de iTS – Nikolaus Harnoncourt: La condition humaine

Het begint er alle schijn van te krijgen dat Nikolaus Harnoncourt van zijn platenlabel Teldec een vrijbrief heeft gekregen om zo eens in de 15 jaar los te gaan op de Matthäus Passion. Getuigde zijn uitvoering van 1970 nog van een leidend inzicht hoe een moderne interpretatie op historisch correcte grondslag zou moeten klinken – in de jaren ’80 kwam hij met het Concertgebouworkest (dat in die periode 100 jaar bestond) met een verrassend massieve versie op de proppen.

In 2001 was het weer feest en verscheen de hier besproken versie, opgenomen met de Concentus Musicus Wien, het Schoenberg Chor en de legendarische Wiener Sängerknaben. Driemaal is scheepsrecht: wie deze opname op de plank heeft liggen zal niet snel de behoefte voelen zich een tweede versie aan te schaffen. De tempi zijn, zoals verwacht, stevig – zonder overigens gehaast over te te komen: met 2 uur 41 minuten zet Harnoncourt een tijd op de klokken die vergelijkbaar is wat zijn hedendaagse collega’s te berde brengen. De balans tussen koor en orkest is voorbeeldig, met alle ruimte voor nuance en detail. Het is goed te horen dat Harnoncourt met beide al langere tijd samenwerkt.

Dit resulteert in een warm en rustig klankbeeld, zonder al te scherpe uitschieters of effectbejag maar met alle respect voor de emotionele draagkracht van het verhaal. Bijzonder voorbeeld is de orgelpartij uit het basso continuo in de aria ‘Geduld’, waar de fraseringen die doorgaans ten onder gaan in het geweld dat tenor en gamba produceren in alle glorie door de muziek heenschijnen.

Evangelist Prégardien weet een goede balans te vinden tussen afstand en betrokkenheid. Ook de overige solisten weten waar ze kunnen schitteren en stralen en waar terughoudendheid en ingetogenheid geboden zijn.

De violen die in het Erbarme Dich de solopartij dragen zijn prachtig transparant en leggen een verstilde barmhartigheid over de smeekbede om erbarmen na Petrus’ verloochening. Als de laatste maten wegsterven, wordt het zelfs voor de grootste atheïst even problematisch om het bestaan van een God te ontkennen – al was het maar voor heel even.

Kroonjuweel is de laatste aria uit het tweede deel: ‘Mache Dich, Mein Herze, Rein’ is van een overtuigende noblesse die een sprankje hoop achter laat dat het nog wel goed komt, met de mensheid, en waaruit verwachting en vertrouwen spreken dat de dood van Jezus daadwerkelijk niet het einde is.

Het slotkoor bestendigt dit gevoel en vormt een waardig besluit van een Matthäus Passion die het drama niet uit de weg gaat, maar met name een vergevingsgezinde blik werpt op het menselijk tekort en in de droefenis van het einde voor toch vooral de kiem ziet van een nieuw begin.

‘Harnoncourt 2001’ staat in de iTunes Store voor de uiterst diervriendelijke prijs van €16,99.

Koop hem nu het kan.

Volgende keer: Tot besluit… Nieuw in deze serie? Kijk hier voor de introductie.

Dirigent: Nikolaus Harnoncourt Uitvoerenden: Concentus Musicus Wien, Schoenberg Chor, Wiener Sängerknaben Jaar van verschijning: 2001 Prijs in de iTunes Store: €16,99 Directe link: klikkerdeklik

Archief