OMT Driehoek Copy 3

What a difference a DAC makes… (Muziek uit je Mac #2)

…en toen was er licht. Is het rode lichtsignaal waarmee de vorige aflevering zo hoopvol afsloot nu daadwerkelijk de heilige graal voor een fijn geluid uit je Mac? De drager van een perfect digitaal muzieksignaal dat in optima forma alle muziek die je zo vlijtig in iTunes hebt opgeslagen kraakhelder tot je versterker brengt? Wel eh… Ja en nee.

Een ‘digitaal muzieksignaal’ bestaat niet. Het rode licht is drager van een digitale bitstream, een snelweg waarover lichtsignaaltjes van het ene naar het andere apparaat geschoten worden, vergelijkbaar met het aflezen van de putjes in een compact disc en uiteindelijk niet meer dan een verzameling enen en nullen. De digitale Toslink-verbinding vanuit een Mac, Airport Express of Apple TV maakt deel uit van de S/PDIF standaard voor het versturen van digitale audioinformatie. Het alternatief is een 75-ohms RCA-verbinding, waarover elektrische pulsjes worden verstuurd. Over welke van de twee beter is, zijn sinds de introductie van de standaard bijbelvolumes vol gediscussieerd.

De één vereist een dubbele conversie (elektrisch > licht < elektrisch) die roet in het eten zou kunnen strooien, terwijl het volledig elektrische transport van de ander onderweg aan allerhande interferenties onderhevig zou zijn. Aangezien Apple enkel een optisch signaal ondersteunt, zullen we ons binnen deze serie hier verder toe beperken.

Een audioversterker kan op zich met de aldus getransporteerde singalen nog niets aanvangen – de enen en nullen moeten op hun beurt eerst door een digitaal-analoog coverter (DAC) worden omgezet in een analoog muzieksignaal dat kan worden versterkt en naar de luidsprekers worden gebracht.

We hebben eerder al bekeken dat de DAC-chips in een Mac, Airport Express of Apple TV geen wonderen van kwaliteit zijn, om een aantal goed te verdedigen redenen. Maar dat is natuurlijk geen reden om het er dan maar bij te laten zitten. De oplossing ligt voor de hand in de vorm van een externe DAC.

Externe DACs zijn niet nieuw: begin jaren ’90 waren deze een aantal jaren in zwang als upgrade voor een oudere CD-speler die nog was uitgevoerd met de eerste, wat wankelmoedige jaren ’80 technologie. Alras werden echter nieuwe spelers uitgerust met betere chipsets, waardoor de externe doosjes zo goed als van het toneel verdwenen.

Tot de opkomst van de computer als bron van digitale audio. Door het audiosignaal niet in de computer zelf om te zetten, maar digitaal naar buiten te leiden, kan dit storingsvrij worden overgebracht. Een externe DAC accepteert dit signaal en verwerkt het buiten de computer om tot een stabiel analoog line-signaal, dat naar één van de broningangen op de audioversterker (AUX, bijvoorbeeld) kan worden geleid.

Voorheen was dit overigens nog lang niet altijd de garantie voor een perfect signaal: de pulsjes worden vanuit de computer verstuurd in de vorm van een datastroom die niet van te voren is geklokt of gebufferd. De ontvanger van de DAC accepteert het signaal en probeert tegelijkertijd de snelheid en regelmaat van de data te bepalen, zich daarop te locken en een klokpuls vast te stellen om de gegevens op exact het juiste moment aan de DAC-chip aan te bieden.

Computers (ja, ook Macs) blinken niet uit in het uitsturen van een mooi regelmatig signaal, waardoor nog wel eens timing-problemen opdoken, die bekend staan onder de welluidende naam ‘Jitter’. Gelukkig is de technologie moderne DAC’s behoorlijk ‘Jitter-resistent’, waardoor de vraag in hoeverre Jitter hoorbare artefacten oplevert in toenemende mate academisch is geworden.

Een externe DAC dus. De toegenomen acceptatie van de computer als audiobron heeft ook in HiFi-land een hernieuwde interesse voor het fabriceren van de doosjes gewekt. Grofweg laten de aanbieders van externe DACs zich in een drietal categoriën indelen: de vrijbuiters, de traditionele HiFi-leveranciers en de specialisten. Van alle drie nemen we kort een doosje onder de loep.

De vrijbuiter: Beresford TC-7510

De laatste jaren is het audiolandschap verrijkt met een aantal toegewijde eenpitters, die veelal één productrange ontwikkelen en deze via het Internet aan de man brengen. Stanley Beresford, een goedgeluimde, in Londen verzeild geraakte Surinamer, is zo’n eenzaat. Zijn bedrijfje HomeHiFi ontwikkelt in het verre Oosten de RC-7510: een DAC met een al relatief oude (maar daarom voordelige) chipset die hij steeds verder optimaliseert. Op het moment van schrijven zijn we bij revisie 6/4, die tegen een vriendenprijs van de hand gaat (afhankelijk van de koers van het Engelse Pond, momenteel €157.87 incl. BTW en verzendkosten). De TC-7510 is een DAC zonder opsmuk: 4 ingangen (2x Toslink, 2x RCA), twee analoge uitgangen (1x linesignaal, 1x variabel met volumecontrol) en als bonus een hoofdtelefooningang met dito versterkertje. De TC-7510 geeft een mooi stabiel uitgangssignaal, biedt veel geluid voor weinig geld en is derhalve een prima eerste keus voor degene die voor het eerst natte voeten in het digitale domein wil gaan halen. Meer informatie: www.homehifi.co.uk

De HiFi-leverancier: Cambridge Audio DACMagic

De DACMagic is één van de DAC’s die in het vorige decennium furore maakte. Een half jaar geleden besloot het Engelse Cambridge Audio dat het tijd was voor nieuwe, eigentijdse versie met up-to-date techniek. De nieuwe DACMagic is een elegant doosje in zilver of zwart, dat ruimte biedt aan twee digitale ingangen (beide naar keuze Toslink of RCA) en een USB-ingang. Aan uitgangen heeft de DACMagic naast het ‘normale’ linesignaal via twee RCA-connectoren ook twee gebalanceerde uitgangen aan boord. Daarnaast biedt de DACMagic de luisteraar keuze uit een drietal filters, die het digitale signaal elk op eigen wijze afvlakken. Zo valt er nog wat te kiezen, al zal het merendeel van de gebruikers dik tevreden zijn met een ‘set and forget’ op de basisinsstelling. In verhouding tot de Beresford is het signaal uit de DACMagic wat verfijnder, waarbij zij aangetekend dat de verschillen al snel zo subtiel worden dat een knappe stereoinstallatie en lossless bronbestanden vereist zijn om deze daadwerkelijk te kunnen waarderen. De DACMagic kent een Nederlandse retailprijs van €399,00. Meer informatie: www.cambridgeaudio.com

De specialist: Benchmark Audio DAC1

Het Amerikaanse Benchmark Audio heeft zich sinds 1978 vooral gericht op de markt voor professionals: opnamestudio’s en audiotechnici. Geleidelijk aan heeft het bedrijf echter ook zijn oog laten vallen op de markt van ‘home audiophiles’ – en dan vooral degenen die zich bedienen van een digitale bron. Het ideale apparaat hiervoor bevond zich reeds in hun portfolio: de DAC1, een uiterst precieze omzetter van digitale signalen in een industrieel jasje dat zich prima leent voor bevestiging in een pro audiorack. De DAC1 heeft drie digitale ingangen: Toslink en twee in de huisomgeving minder gebruikte ingangen: coaxiaal en XLR. Als uitgangen biedt de DAC1 het bekende linesignaal (2x RCA) en XLR balanced. Voor de veeleisende luisteraar met gouden oortjes en duizenden euro’s aan weergave-apparatuur in de woonkamer vormt de DAC1 een welkome schakel in de audioketen, maar met een prijsstelling van (in Nederland) net onder de 1.000 euro is het voor beginnende gebruikers wellicht wat overkill. Van de DAC1 bestaat een aantal varianten, waaronder een versie met USB-ingang en twee uitvoeringen die ook als voorversterker kunnen fungeren, al dan niet met afstandsbediening. Meer informatie: www.benchmarkmedia.com

Is dit alles dat er over externe DACs te vertellen valt? Integendeel – eerder het topje van de digitale ijsberg. Zo hebben we de verwerking van bronsignalen van hogere kwaliteit dan de ‘CD-standaard’ van 16bit/44.1khz hier buiten beschouwing gelaten. En naast de drie genoemde DACs is er natuurlijk nog legio keuze, zowel aan de onderzijde als aan de bovenkant van de markt.

Maar voor wie zijn Mac, Airport Express of Apple TV als audiobron serieus neemt, maakt met één van de bovenstaande apparaten een enorme sprong voorwaarts ten opzichte van de analoge minjack-uitgang van zijn Apple-spulletjes. Tenminste – als ook de softwarekant in orde is. Maar daarover meer in de volgende aflevering: ‘Terug naar de bron‘.

[Dit artikel is een deel uit de serie ‘Muziek uit je Mac’. Kijk hier voor een overzicht van de overige delen.]

Archief