Projectors, of ‘beamers’ zoals we ze in Nederland nog altijd noemen, zijn er eigenlijk in drie soorten: thuisbioscopen, kantoorbeamers en mobiele projectors. De eerste categorie levert het mooiste beeld, bij de tweede is prijs en helderheid belangrijk en de derde soort moet vooral in je binnenzak passen. Nu is er echter een beamer op de markt die het beste van die drie soorten lijkt te combineren; de € 439,- kostende M110 van Dell.

https://www.youtube.com/watch?v=VCE3V0REtfI

Wij waren er zo benieuwd naar dat we een leenexemplaar vroegen voor een review in woord en beeld. Voor de volledige review, lees verder. 

buitenkant Bij het beoordelen van een beamer begin je zelden aan de buitenkant, maar bij de M110 kom je daar niet onderuit. In welk gezelschap je de projector ook zal gebruiken, je krijgt er gegarandeerd reacties op, nog voor je ‘m aanzet. De M110 is namelijk klein, héél klein. Met 10,5 bij 10,4 bij 3,7 cm is het kastje ongeveer net zo groot twee Apple TV’s (2e generatie) op elkaar. Toch weegt de M110 maar 360 gram, 90 gram meer dan één Apple TV.

Dell M110 naast een Apple TV Aan de achterkant van de projector zit een spciale ingang van Dell waar een (meegeleverde) VGA-connectorkabel ingestoken kan worden. Daarnaast is er een HDMI-ingang en een analoge minijack-ingang voor video en audio. Het is ook mogelijk om video’s en foto’s direct af te spelen op de M110 zonder tussenkomst van een computer via een MicroSD-cardslot en een USB-poort.

Twee dingen vallen wel op aan de buitenkant. Om te beginnen is het meegeleverde transformatorblok immens in vergelijking met het kleine beamertje. Het deed ons denken aan de eerste generaties Mac mini; de computer was compact dankzij een grote externe transformator. Ook viel op dat de M110 zonder lensdop geleverd wordt. Dat is op zijn minst opvallend te noemen bij een beamer die ervoor gemaakt is om overal mee naartoe genomen te worden. Overigens hoort een afstandsbediening ook niet bij de standaarduitrusting. Daar moet € 23 voor bijbetaald worden. De M110 wordt wél met een draagtasje geleverd.

Aansluitmogelijkheden aan de achterkant binnenkant Bij het bekijken en beoordelen van de binnenkant van een projector zijn een aantal begrippen en kenmerken belangrijk. Een goed begin is de lichtbron. Bij de M110 is dat een LED-lamp. LED heeft als voordeel dat het niet hoeft op te warmen. Als je de M110 aanzet krijg je daardoor meteen fel beeld. De LED-module gaat zo’n 20.000 uur mee en verkleurt in die tijd niet. Daarna is het wel afgelopen met de beamer, want de lamp is niet vervangbaar. Op zich is dat geen probleem aangezien de DLP-module voor de lamp tegen die tijd waarschijnlijk ook de geest gegeven heeft. Nadat de M110 dus een dikke twee jaar aangestaan heeft wordt het tijd voor een nieuwe.

De LED-lichtbron en de DLP-techniek (waarbij een kleurwiel continue ronddraait) zorgen er samen echter wel voor dat de beamer relatief warm wordt waardoor  er een flinke ventilator in het kastje zit. Die is behoorlijk luidruchtig. Zet je de M110 echter in de energie-besparende modus dan wordt het geluid dragelijker. Dit gaat wel enigszins ten koste van de helderheid van het beeld.

LED-lamp gaat 20.000 uur mee Om de verdere binnenkant van de M110 te beoordelen zijn een aantal begrippen van belang: de resolutie, de contrastverhouding en het aantal ansi lumen. Individueel zeggen deze specificaties weinig over de kwaliteit van een beamer, maar bij elkaar leveren ze een goede indicatie.

resolutie De M110 heeft een resolutie van 1280×800 (WXGA). Daarmee kan de projector 720p HD-video afspelen. Nu is deze resolutie minder dan thuisbioscoop-beamers. die sturen doorgaans een resolutie van 1920×1080 uit voor Full HD 1080p-video. Tegelijkertijd hebben veel beamers in kantooromgevingen en compacte pico-projectors vaak lagere resoluties, variërend van 800×600 tot 1024×768.

contrastverhouding De contrastverhouding, beter bekend als contrast ratio, komt kortweg neer op het aantal tinten tussen zwart en wit dat een beeldscherm of projector kan laten zien. Hoe hoger de verhouding, hoe groter het onderscheid tussen zwart, wit en alle kleuren daar tussen. De praktijk blijkt echter ingewikkelder dan deze uitleg doet vermoeden. Er is namelijk geen officiële standaard voor contrastverhouding en de metingen voor beeldschermen zijn niet te vergelijken met die van projectors.

De contrastverhouding van de M110 is 10.000:1. Praktisch is dat meer dan genoeg om een film te kijken zonder je te storen aan de kleuren, of het gebrek daaraan. Ter vergelijking: de contrastverhouding van kantoorbeamers zit meestal tussen 2000:1 en 5000:1. Bij compacte projectors loopt dat al snel terug tot 1000:1 of zelfs minder. De contrastverhouding van een goede thuisbioscoopprojector kan daarentegen oplopen tot 150.000:1.

Ook hier lijkt de M110 dus een goede middenmoter te zijn. Houd je rekening met z’n formaat dan is de beamer met zijn 10.000:1 contrastverhouding een klasse-apart ten opzichte van andere compacte projectors. Zwart is redelijk zwart en wit is redelijk wit. Het spectrum daartussen laat soms echter wat te wensen over. Zo kan de kleur groen erg fel zijn en worden huidkleuren soms teveel naar paars getrokken. Gelukkig kunnen helderheid, contrast en kleurtemperatuur handmatig redelijk goed bijgesteld worden.

ansi lumen Meer dan bij televisies of computerschermen is bij een beamer belangrijk hoeveel licht er vanaf komt. Dit wordt gemeten in het aantal ansi lumen. In tegenstelling tot contrastverhouding is er voor ansi lumen wél een standaard ontwikkeld. Hiervoor wordt een wit vlak geprojecteerd waarvan op negen plekken een lichtmeting gedaan wordt.

Het verschil in ansi lumen tussen beamers is erg groot. Sommige modellen functioneren alleen in donkere ruimtes, andere beamers kunnen ook goed overdag en/of in verlichte ruimtes gebruikt worden. Met 300 ansi lumen staat de M110 redelijk onderaan. Een gemiddelde kantoorbeamer komt tussen de 2000 en 3000 uit. Er zijn zelfs projectors die over de 5000 gaan. Kijk je echter naar écht compacte modellen dan is er opeens weinig vergelijkbaars te vinden.

Het beeld van de M110 is voor het beperkt aantal ansi lumen verrassend fel. Zelfs bij daglicht op een witte muur naast een raam is het beeld nog prima leesbaar. Om daadwerkelijk ontspannen naar een film te kunnen kijken zal je echter moeten zorgen voor verduistering. In alledaags gebruik deed de lichtsterkte van de M110 bij ons niet onder voor die van een ‘normale’ kantoorbeamer, ondanks de beperkte hoeveelheid ansi lumen.

Projectie naast (zonnig) daglicht draadloos De M110 heeft nog één functie die ‘m uniek maakt ten opzichte van concurrerende beamers. Je kunt je Mac er draadloos mee verbinden en zo bijvoorbeeld een keynote-presentatie projecteren zonder dat je Mac verbonden is via VGA of HDMI. Helaas moet je wel bijbetalen voor deze optie. Er is namelijk een los verkrijgbare dongle voor nodig die in de USB-poort van de M110 gestoken wordt. Deze kost € 54.

Het opzetten van de draadloze verbinding is wat omslachtig. Je moet je Mac verbinding laten maken met een WiFi-netwerk dat de M110 uitzendt. Vervolgens kun je een klein programmaatje downloaden dat het beeld van je Mac ‘mirrort’ naar de beamer. Heb je de verbinding eenmaal tot stand gebracht dan werkt de draadloze beelddoorvoer prima. Alleen bij HD-films kan het beeld wat schokkerig worden. Er zit wel één groot nadeel aan deze methode. Omdat je via WiFi-verbinding maakt met de beamer, heb je een ethernetverbinding of USB-3G-dongle nodig om nog te kunnen internetten op je Mac.

USB-dongle voor draadloos beeld streamen (€ 53,55) conclusie De Dell M110 wekte in eerste instantie de interesse van de OMT-redactie door zijn kleine omvang. Een beamer die in elke tas past en overal mee naartoe genomen kan worden klinkt nou eenmaal ideaal. In de praktijk hebben dergelijke beamers echter dermate grote nadelen dat ze onder de streep simpelweg niet voldoen: te weinig lichtopbrengst, te lage resolutie. Na een week testen zijn we tot de conclusie gekomen dat dit niet geldt voor de M110. Het beamertje is fel genoeg en de 720p voldoet voor alle mogelijke toepassingen, van het kijken van een film tot het geven van een presentatie.

Het grootste nadeel aan de M110 is waarschijnlijk de kleurweergave. Die vergt het nodige bijstelwerk om acceptabel te worden en dan nog komen de kleuren niet altijd overtuigend over. Ook het lawaai van het DLP-vliegwiel en de ventilator is moeilijk te negeren. Hierdoor is de beamer volgens ons dan ook niet geschikt om als vaste opstelling in huis te dienen. Daar is de M110 echter ook niet voor bedoeld.

Wie op zoek is naar een projector die klein genoeg is om overal in meegenomen te worden, van damestas tot attaché koffer, maar wie wel eisen stelt aan lichtopbrengst en beeldkwaliteit zal weinig beters vinden dan de M110, helemaal voor diens prijs van € 439,-. Of je er de extra investering van € 54 bij moet doen voor de draadloze optie valt te betwijfelen. De techniek werkt in de praktijk vrij aardig, maar het vergt tijd om de verbinding op te zetten en zelfs zonder VGA of HDMI-kabel komt er nog altijd een dikke stroomkabel uit het beamertje zetten. Als het Dell lukt om in een volgende versie een accu in de M110 te bouwen doen we het beamertje een huwelijksaanzoek, maar nu al heeft de M110 ons hart gestolen.

Dell M110 •  VGA/HDMI/minijack (A/V) •  LED DLP (20.000 branduren) •  WXGA resolutie (1280×800) •  300 ansi lumen •  10.000:1 contrastverhouding •  € 439,11 (+ € 53,55 voor wireless dongle)

• klein/ lichtgewicht + LED (direct op sterkte, lange levensduur) + 720p HD + goede lichtopbrengst + draadloos (optie)

– weinig accessoires (geen lensdop?!) – onechte kleuren – LED-lamp niet vervangbaar – lawaaiig