Voor veel Apple-fans begon 2012 wat ongemakkelijk. In de eerste week van het nieuwe jaar zond het gerenommeerde Amerikaanse radioprogramma This American Life een reportage uit over de werkomstandigheden in Chinese fabrieken waar Apple-producten gemaakt worden, verteld door theatermaker Mike Daisey. In zijn ooggetuigenverslag sprak hij over minderjarige werknemers, werknemers die ontslagen werden nadat ze ernstig gewond waren geraakt tijden hun werk en mensen die vergiftigd waren door chemicaliën die gebruikt werden bij de productie van Mac’s, iPhone’s of iPad’s.

De reportage bracht een golf van verontwaardiging op gang en was het startpunt van een brede discussie over Apple’s inmenging in de fabricage van Mac- en iOS-producten, of het gebrek daaraan. Ook op OMT hebben we de uitzending meerdere keren aangehaald. Toch heeft This American Life afgelopen vrijdag besloten om de uitzending in te trekken. De reden? Mike Daisey blijkt het verhaal grotendeels uit zijn duim gezogen te hebben.

In een speciale uitzending van This American Life die inmiddels online terug te luisteren is wordt uitgelegd hoe Daisey delen van zijn verslag verzonnen heeft terwijl hij ze voor deed komen als feiten. Om te voorkomen dat de TAL-redactie achter de waarheid zou komen loog hij over de enige persoon die zijn verhaal kon verifiëren: de Chinese tolk die met hem meereisde. Na de roemruchte uitzending wist de redactie echter op eigen kracht alsnog contact te leggen met de tolk. Zij wist niet van het bestaan van de reportage maar kon na het luisteren wel vertellen dat er weinig van klopte.

Zo overdreef Daisey schromelijk over het aantal fabrieken dat hij bezocht had en het aantal mensen dat hij daar gesproken heeft. Nog problematischer was echter dat hij complete delen van zijn verslag verzonnen had. Zo bleek hij helemaal geen minderjarigen gesproken te hebben, heeft hij geen ontslagen man geïnterviewd wiens hand verminkt was door een machine en heeft hij geen ‘officiële’ lijst van de overheid onder ogen gekregen waar medewerkers opstonden die moeilijk deden over werkomstandigheden. Ook een passage over het ontmoeten van mensen die vergiftigd zijn door een chemische stof blijkt compleet verzonnen.

In de uitzending van This American Life waarin de onwaarheden aan het licht komen wordt Daisey om een reactie gevraagd. Hij geeft toe dat grote delen van zijn verhaal verzonnen zijn, maar vindt tegelijkertijd dat hij hier goede redenen voor had. Zijn doel was immers het aandacht vragen voor de slechte werkomstandigheden in Chinese fabrieken waar Apple-producten gemaakt worden. Dat deed hij middels een one-man-theatershow waar de eerste uitzending van This American Life op gebaseerd was. Dat die grotendeels op fictie is gebaseerd, is volgens Daisey heel gebruikelijk in theater, ook al zegt hij op het podium dat hij alles zelf heeft meegemaakt. Spijt heeft hij dus niet van zijn verhaal. Wel betreurt hij het dat hij het als feiten aan het radioprogramma heeft gepresenteerd.

Zoals we gewend zijn van This American Life wordt het verhaal nog wel genuanceerd, want ook al blijkt er weinig te kloppen van Mike Daisey’s verhaal, dat betekent niet dat er niets aan de hand is. Daarom wordt tot slot New York Times-verslaggever David Barboza aan het woord gelaten. Hij schetst een beeld op basis van de feiten die wél bekend zijn. Daaruit blijkt dat de werkomstandigheden in Chinese fabrieken niet te vergelijken zijn met onze westerse standaarden, maar dat veel verhalen in de media tot nu toe overtrokken zijn of slechts één kant van de zaak laten zien.

Tegelijkertijd legt hij uit dat Apple een beduchte onderhandelaar is die fabrieken uitknijpt tot minimale marges op productiecontracten. Dit kan Apple doen omdat fabrikanten graag voor het bedrijf werken. Produceren voor Apple staat gelijk aan status, zo zegt Barboza. Apple werkt met zijn harde onderhandelingen echter wel bezuinigingsmaatregelen in de hand en kan zo indirect alsnog verantwoordelijk gesteld worden voor de werkomstandigheden in die fabrieken. Tot slot wijst hij de vinger naar de consument die volgens hem uiteindelijk de verantwoordelijke is voor de omstandigheden in China aangezien wij zelf niet in dergelijke omstandigheden willen werken, maar wel accepteren dat dit gebeurt in landen waar onze producten worden gemaakt.

De uitzending is een aanrader om te beluisteren, zeker voor mensen die ook het verhaal van Mike Daisey in de eerste uitzending gehoord hebben.

Wat is jouw mening na het beluisteren van beide uitzendingen?