Met de inburgering van de iPad verscheen een nieuwe generatie tekstverwerkers in de App Store, die – voortbordurend op de één-venster-interface die iOS de gebruiker biedt – zich ten doel stelt om een minimalistische omgeving te presenteren die de schrijver zo min mogelijk in de weg zit en laat concentreren op zijn bezigheden: het schrijven zelf.

Grofweg kennen deze Apps eenzelfde opzet: een groot tekstvenster, keuze uit slechts enkele lettertypen, enkel ondersteuning voor plain text en synchronisatie met cloud services als DropBox – en allemaal negeren ze even vrolijk de totale ongeschiktheid van de iPad als tekstinvoerapparaat. Eén App onderscheidt zich echter met een aantal unieke eigenschappen: iA Writer. Afgelopen weekeinde verscheen een versie voor Mac OS X, die we met genoegen aan de tand voelden.

Eigenschappen

iA Writer voor iPad kenmerkt zich door een zorgvuldig vormgegeven interface. Op een off-white achtergrond verschijnt een bijzonder leesbare letter: de Nitti WM Light, een speciaal voor beeldschermgebruik aangepaste variant van de Nitti-familie van de Nederlandse lettertype-ontwerpers van Bold Monday. De letter is ontwikkeld en getest om een zorgvuldige en aandachtige leeservaring te creëren en is niet in grootte aan te passen. Een opvallende blauwe cursor zorgt ervoor dat de invoerlocatie in één oogopslag terug te vinden is.

Schrijfwerk is dikwijls gebonden aan een vooraf bepaalde omvang, doorgaans vastgelegd in een maximaal aantal woorden – een woordenteller is dan ook onontbeerlijk. iA Writer voorziet hierin, maar voegt er een noviteit aan toe in de vorm van een leestijdindicator die aangeeft hoe lang de gemiddelde lezer over de tekst zal doen – een indicatie die in het digitale tijdperk relevanter is dan pagina’s of kolommen.

De belangrijkste innovatie is echter de zogenoemde ‘focus mode’. Eenmaal geactiveerd worden alleen de laatste drie regels tekst op volle sterkte weergegeven, terwijl voor- of achterliggende regels lichtgrijs worden gemaakt. Doel van dit alles is de schrijver zich volledig op de creatie van de tekst te laten focussen en elke vorm van afleiding zoveel mogelijk naar de achtergrond te dringen. Het vereist enige gewenning, maar verdraaid – het werkt.

iA Writer voor Mac OS X

De versie voor Mac OS X deelt deze eigenschappen met de iPad-variant — met een aantal plezierige extra’s. Zo is ondersteuning toegevoegd voor MarkDown – een eenvoudige set veelgebruikte opmaakcodes die is ontwikkeld door onder meer John Gruber, met als voornaamste doel in een tekstbestand opmaakelementen aan te kunnen brengen met behoud van de leesbaarheid van de tekst, zonder je met tekststyling of (HTML)-codes bezig te moeten houden. MarkDown-bestanden kunnen daarmee in letterlijk ieder tekstprogramma (tot je e-mailclient aan toe) worden gelezen en bewerkt – een eigenschap die in de huidige multi-platformwereld relevanter is dan ooit.

iA Writer toont MarkDown-elementen als headings, cursivering, vette tekst en lijsten met minimale styling op het scherm, zodat de tekst een heldere structuur krijgt. Het omzetten naar HTML of andere formaten laat iA aan andere Apps over (zoals bijvoorbeeld nvALT, een variant van het gratis Notational Velocity) – het basisbestandsformaat blijft altijd platte tekst.

In de versie voor Mac OS X is de focus mode verder geperfectioneerd: deze legt het focus nu niet zomaar op de laatste drie regels van de huidige cursorpositie, maar maakt uit de tekststructuur op wat daadwerkelijk de actieve zin is – hoe lang of kort deze ook is. Hierdoor ontstaat een concreet focus op de lopende gedachtengang, terwijl de omringende tekst op de achtergrond voor referentie beschikbaar blijft. Een full screen mode, waarbij het programma het gehele beeldscherm in beslag neemt en zaken als de menubalk en het dock doet verdwijnen, maakt de concentratie op de tekst compleet.

iA Writer voor Mac OS X met geactiveerde focus mode

Een laatste feature is gelegen in de kunst van het weglaten: het Voorkeuren-menu schittert vooral door afwezigheid. Het zorgvuldig vormgegeven lettertype kan niet worden aangepast, de tekstbreedte ligt vast, de lichtgrijze achtergrond-met-een-heel-zacht-lijntje-erin is in steen gebeiteld. Aan wat goed is, moet in de filosofie van iA niet meer worden gesleuteld.

Conclusie

De hamvraag: verbetert iA Writer de schrijfervaring? Na 8.000 woorden aan het programma te hebben toevertrouwd, kan deze vraag met een voluit ‘Ja’ worden beantwoord. Meer dan programma’s die zich in vergelijkbare richting begeven (zoals bijvoorbeeld het eerder verschenen Byword, dat met de ondersteuning van rich text, MarkDown HTML conversie, verschillende lettertypen, indelingen en kleurstellingen meer mogelijkheden bezit, maar met deze ‘feature clutter’ zijn doel voorbij schiet) maakt iA Writer absolute keuzes die maar één doel dienen: de schrijver zo effectief mogelijk te ondersteunen bij het schrijven van zijn tekst.

Voor complexere schrijfprojecten zal het werken met losse tekstbestanden niet volstaan – hier bieden applicaties als bijvoorbeeld Scrivener of het onvolprezen Ulysses uitkomst. Wie veel documenten deelt en afhankelijk is van het bijhouden van wijzigingen, zal niet snel van Word of Pages afstappen. Maar als eerste fase in de creatie van een tekst biedt iA Writer een onovertroffen werkomgeving, die past als een maatkostuum en uitstekend als front-end voor verdere verwerking kan dienen.

iA Writer kost €14,49 in de App Store. Schrijver dezes gaf dit bedrag het afgelopen weekeinde een aantal keren uit: een saté-friet in het stamcafé, een flesje huiswijn langs het water, enkele schaaltjes met tapas-hapjes. Als één van deze drie had moeten wijken om de aanschaf van iA Writer te rechtvaardigen, zou het niet meer dan een bescheiden offer zijn geweest.

App Store link: iA Writer