Zowel Apple als de Foxconn fabriek in Shenzhen (China), waar iPods, iPhones en iPads worden gebouwd, zijn in de afgelopen weken bekritiseerd na een alarmerend aantal zelfdodingen onder Chinese arbeiders. De incidenten zouden het gevolg zijn van de zware werkomstandigheden. Na salarisverhoging en psychologische hulp, kondigde Foxconn deze week nieuwe maatregelen aan, waaronder een extra loonsverhoging.

Hoewel je de fabrieken met zwembaden en andere voorzieningen om te ontspannen niet kunt bestempelen als ‘sweatshops’ vallen de vele werkuren zwaar. Daar komt bij dat de werkomstandigheden allerminst gemakkelijk zijn. Overwerken is desondanks populair om genoeg geld te verdienen om rond te komen of aan de verwachtingen van familie te voldoen.

Veel arbeiders zijn jonge mannen en vrouwen die uit hun dorpen zijn vertrokken op een eenzame tocht naar de grote steden om geld te verdienen. Binnen de poorten van de fabrieken, die vaak enkele voetbalvelden beslaan, wonen ze gezamenlijk in ‘units’.

De teller met het aantal incidenten staat dit jaar al boven de 10, maar volgens statistici ligt het aantal zelfdodingen onder het landelijk gemiddelde. In de fabrieken wonen en werken vaak honderdduizenden werknemers. In de Foxconn fabriek in Shenzhen alleen al zo’n 300 duizend. Ook zou copycat-gedrag optreden door de aandacht die de voorvallen krijgen in de media. Desalniettemin leveren de incidenten veel negatieve publiciteit op voor Foxconn en westerse afnemers als Apple.

‘Zelfmoordpremie’ Deze week kondigde Foxconn aan te stoppen met het compenseren van nabestaanden van werknemers die zelfmoord plegen. Deze ‘zelfmoordpremie’ van 10 jaarsalarissen zou aanzetten tot zelfmoord.

Als reactie op de incidenten en de negatieve publiciteit besloot Foxconn eerder de lonen met tientallen procenten te verhogen. Ook Apple kondigde aan de werknemers in de fabriek voortaan direct 1 tot 2% van de winst op een product uit te keren.

Door de lonen nog verder te verhogen hoopt Foxconn het aantal zelfdodingen verder tegen te gaan. Het overwerken zou niet langer noodzakelijk moeten zijn om rond te komen, maar een persoonlijke keuze om meer geld te verdienen.

Hoewel de lonen al vaker flink zijn opgehoogd, stijgen ze minder hard dan de spectaculaire economische groei in de regio. Dit heeft tot gevolg dat de binnenlandse consumptie in China achterblijft. Verandering is noodzakelijk als China zich langzaamaan wil gaan richten op productie voor de binnenlandse markt in plaats van de export. Deze is al lange tijd groot als gevolg van de lage lonen en aantrekkelijke wisselkoers van de Chinese munt.

Gevolgen onder de streep De hogere lonen hebben echter gevolgen voor de winst onder de streep. Door de lage prijzen die westerse bedrijven verwachten voor de producten uit de fabrieken is er niet veel ruimte om de lonen flink op te hogen. Een antwoord op de duurder wordende arbeid is dat de fabrieken efficiënter gaan werken, waardoor de arbeidsproductiviteit toeneemt. Ook dit heeft echter negatieve gevolgen voor de werkomstandigheden.

Daar komt bij dat Chinese werknemers zich steeds bewuster worden van hun positie. De enorme vraag naar arbeiders is inmiddels groter dan het aanbod. Hierdoor kunnen zij eisen stellen en bijvoorbeeld gemakkelijker een baan dichter bij huis vinden.

Als maatregel tegen toekomstige loonstijgingen, grijpt Foxconn automatisering aan om minder arbeid te hoeven inhuren. Foxconn liet deze week op een aandeelhoudersvergadering weten volledig geautomatiseerde fabrieken te willen bouwen in Taiwan of Vietnam.