Home Automation is een tak van sport die steeds meer in opkomst is. Het zorgt ervoor dat het wooncomfort weer naar een hoger niveau wordt getild, door de electronica in huis op mekaar af te stemmen. Zo kun je met één druk op de knop van de afstandsbediening de huiskamer in filmmode plaatsen: de lichten worden gedimd, de gordijnen gaan dicht, de TV gaat op het DVD kanaal en de film begint te spelen. Alleen de chips en drankjes moet je zelf nog bij de bank (laten) zetten. Voor de vakantiegangers is het systeem ook handig. Je kunt in het hele huis op zelf in te stellen tijdstippen het licht aan of uit laten gaan, zodat het lijkt alsof het huis bewoond is.

Een van de standaarden op dit gebied is het X10 protocol. Het mooie aan X10 is dat het gebruik maakt van het lichtnet om de stuursignalen naar alle hoeken van het huis te sturen. Je hoeft dus geen extra kabels te trekken om je apparatuur te besturen en dat werkt wel zo prettig.

Hardware De eenvoudige sets leveren stopcontactmodules in combinatie met een afstandsbediening. De stopcontactmodules steek je, zoals de naam het zegt, in het stopcontact en de stekker van het aparaat dat je wilt besturen steek je in de module. Op de module stel je vervolgens een “adres” in, bestaande uit een letter en een nummer, en je bent klaar. Via de afstandsbediening kun je dan dat “adres” selecteren en opgeven dat het moet in- of uitschakelen of dimmen. Je kunt dit vergelijken met het klik-aan klik-uit systeem dat je bij diverse bouwmarkten kunt kopen. Maar er is meer mogelijk. Je kunt de schakelaars voor de vaste verlichting vervangen door X10 exemplaren. Op die manier kun je het licht gewoon blijven gebruiken, maar ook via de afstandsbediening besturen. Door daar een bewegingsmelder aan toe te voegen worden lampen vanzelf ingeschakeld zodra iemand in de buurt komt.

Maar het wordt pas leuk als je er een Mac bij gaat gebruiken. Er zijn controller modules te koop die ervoor zorgen dat het X10 signaal kan worden doorgegeven aan een computer. In combinatie met de juiste software kun je dan de verlichting en andere apparaten in huis volledig automatiseren.

CM11 X10 controller

Software Een van de X10 programma’s voor de Mac heet Indigo en is afkomstig van Perceptive Automation. Indigo is een veelzijdig pakket dat ondersteuning biedt aan diverse leveranciers van X10 producten. Op die manier ben je dus niet gebonden aan één specifiek merk. De belangrijkste component is de eerder genoemde controller. Die zorgt ervoor dat de Mac X10 commando’s kan zenden en ontvangen. Een nadeel is dat de meeste controllers verwachten dat ze op een PC worden aangesloten met een seriële poort. Voor de Mac betekent dit dat je een USB naar serieel converter nodig hebt.

Daarna kun je één voor één de apparaten toevoegen bij de devices. Van elk apparaat kun je het adres vastleggen en welke acties je ermee kunt uitvoeren: aanzetten, uitzetten, dimmen, status opvragen etc. Wil je alleen maar een apparaat via X10 aansturen, dan heb je aan 1-weg modules voldoende. Maar er bestaan ook 2-weg modules. Die kunnen niet alleen een X10 signaal ontvangen, maar het ook zenden. Dus als je de lichtknop indrukt, dan gaat er een X10 signaal het stroomnet op. Indigo kan dat signaal opvangen en daar op reageren.

Devices in Indigo

Heb je de apparaten vastgelegd, dan kun je acties definiëren. Via acties kun je apparaten tegelijk in en uitschakelen. Zo kun je de actie “Slapen gaan” maken, waarbij de lichten van de benedenverdieping uitgaan, de rolluiken omlaag en het licht in het trappenhuis aan.

De acties kun je koppelen aan X10 schakelaars en bewegingsmelders, maar ook op bepaalde tijdstippen of als het bijvoorbeeld gaat regenen, of… Je kunt het zo gek niet bedenken of het is mogelijk. Zolang je een bepaalde status kunt omzetten in een X10 signaal kan Indigo er op reageren.

Actie om de hottub in 90 minuten op te warmen

Dankzij Indigo krijg je een hoop extra mogelijkheden erbij. Zo kan je opgeven op welke lengte- en breedtegraad je woont. Daardoor kan worden bepaald hoelaat de zon op komt en weer onder gaat. Het tijdstip waarop verlichting in of uitgeschakeld kan daarop worden afgestemd. Wil je dit nog nauwkeuriger regelen, dan kun je ook een bewegingsmelder toevoegen, want hierin zit tevens een detectie voor dag/nacht overgang.

Doordat Indigo in staat is om e-mail op te halen kun je zelfs het huis besturen via mail. Vlak voordat je van kantoor vertrekt na een lange chaotische dag stuur je een mailtje om het bubbelbad al vol te laten lopen. Thuis aangekomen stap je dan meteen in een warm bad.

e-mail trigger om de hottub op afstand aan te zetten

De hele configuratie van Indigo verloopt snel een eenvoudig. Het pakket laat zich makkelijk bedienen en de meeste standaard acties heb je zo voor elkaar. Wil je het echt naar je zin maken, dan kun je zelfs met AppleScript aan de slag. Zo kun je het voor jezelf zo moeilijk maken als je wilt en ligt de grens van Indigo eigenlijk bij je eigen fantasie.

Wil je Indigo alles goed laten sturen, dan heb je een Mac nodig die 24 uur per dag aan staat. Want elk X10 signaal wordt door de Mac ontvangen en direct verwerkt. Er bestaat wel een controller die je via Indigo kunt programmeren, zodat je de Mac niet aan hoeft te laten staan. Let hier dus op bij de aanschaf en raadpleeg eerst de documentatie van de programmatuur die je wilt gebruiken.

Ervaringen Zelf heb ik onlangs een Marmitek startset op de Appledag aangeschaft. Die draait inmiddels enkele weken naar tevredenheid. De startset is al aangevuld met dimmers voor de verlichting in de woonkamer, maar die worden binnenkort vervangen door 2-weg dimmers. Omdat die 2-weg dimmers ook een signaal naar Indigo sturen kan ik regelen dat bij uitschakelen van de hoofdverlichting ook de sfeerverlichting uitgaat. Dat scheelt weer een rondje door de kamer om bij al die lastige schakelaars te komen. Op diverse plaatsen in het huis gaat nu vanzelf het licht aan en uit, om zo een bewoonde sfeer te creëren. En zodra dat gebeurd krijg ik daar een bevestiging van via e-mail. De verlichting in de hal wordt straks zo ingesteld dat die na een aantal minuten vanzelf weer uitschakelt.

Aan de voor- en achterkant van het huis is de verlichting deels via bewegingsmelders aangesloten. Het licht bij de voordeur schakelt ‘s avonds aan als iemand het huis nadert. Als er iemand aan de deur staat, dan wordt een e-mail verzonden. Zo kan ik mooi controleren of de postbode wel op tijd is.

De X10 controller die ik aan de Mac heb hangen is via Indigo niet programmeerbaar, dus mijn Mac moet continu aan staan. Nou had ik al een G3 B&W als server draaien, dus daar heb ik Indigo gewoon bij gezet. De belasting voor de Mac is minimaal zodat daar geen problemen door ontstaan. Inmiddels is die G3 B&W vervangen door een Mac mini met Bluetooth. Het leuke aan Indigo is dat het een plugin heeft voor Salling Clicker. Dus ik kan nu door het huis lopen met mijn mobiele telefoon en overal het licht bedienen.

Indigo op je mobiele telefoon

Blijft één ervaring over: de prijs. Om een volledig huis op deze wijze te automatiseren heb je een flinke beurs nodig. X10 modules zijn weliswaar via eBay volop verkrijgbaar, maar dan gaat het meestal om de Amerikaanse markt. En daar werken ze met 110V tegen 220V in Europa, dus voor ons is de keuze daar beperkt. Om het een beetje leuk te houden heb ik daarom een stappenplan opgesteld om het huis langzaamaan om te bouwen. De voortgang van mijn activiteiten kun je uiteraard volgen op dit forum, waar al een tijdje een draadje loopt over Home Automation.

Nuttige links Forum topic: Huis verlichting en andere apparaten besturen via je Mac ?? Marmitek heeft een groot aanbod X10 componenten Indigo Salling Clicker scripts voor Indigo Leike’s homepage met veel X10 info en links