De euforie die te vinden is op OMT en andere digitale Apple-hangplekken is voor buitenstaanders soms moeilijk te bevatten. Begrijpelijk, want laten we eerlijk zijn: de massale media-aandacht die Apple geniet en de rijen die zich volgende week weer voor Apple Stores zullen vormen staan niet in verhouding tot de marginaal vernieuwende producten die Apple onthult, althans in vergelijking met het ‘echte’ nieuws in binnen- en buitenland.

Eén van de buitenstaanders die het nieuws rond de iPhone 5 met verbazing heeft gevolgd is columnist Christiaan Weijts. Vandaag schreef hij er over in NRC. Weijts blijkt OMT LIVE gekeken te hebben. Hij zag het als een verslaglegging van een voetbalwedstrijd, compleet met voor- en nabeschouwing en ook al lijkt hij zich vermaakt te hebben, toch vraagt hij zich af waarom wij niet spraken over de slechte werkomstandigheden in China, hongerlonen en gedwongen arbeid. Nee, wij en met ons alle Apple-fans zouden ons liever laten betoveren door Tim Cook en zijn kornuiten.

Nu zijn dit soort uitspraken niet nieuw. Op elk kantoor en in elke kroeg kom je vroeg of laat iemand tegen die Apple-fans maar domme schapen vindt die blind zijn voor de werkelijkheid. Als journalist moet je echter wel zeker zijn van je zaak voor je zulke uitspraken doet. Eén ding moet je in ieder geval niet doen: jezelf tegenspreken en laat dat nu precies zijn wat Weijts hier doet. Hij vindt dat Apple fans in een hype geloven en onderbouwt dit met een halve waarheid die óók gehyped is. Een staaltje pot verwijt de ketel?

Een ‘hype’ is een gebeurtenis die overmatig veel media-aandacht krijgt en daardoor belangrijker lijkt dan het daadwerkelijk is. Eerlijk is eerlijk, de iPhone is een goed voorbeeld. De stromen Apple-fans die bij elk nieuw model rijendik voor de winkels staan genereren vanzelf media-aandacht. Die aandacht genereert op zich weer meer interesse bij consumenten etcetera. Hoe mooi ik de iPhone ook vindt en hoe zeer ik geen dag zonder kan, het blijft een gehyped product.

Nu is de iPhone een positieve hype. Mensen hechten immers meer belang aan vernieuwing en innovatie dan werkelijk te rechtvaardigen is. Negatieve hypes zijn er ook en ook hier valt de Apple niet ver van de boom. In zijn artikel in NRC noemt Weijts zelf het beste voorbeeld: de werkomstandigheden in Chinese fabrieken waar Apple-producten gemaakt worden. In het afgelopen jaar kwamen talloze berichten naar buiten over zelfmoorden, gevaarlijke werkomstandigheden, kinderarbeid en ja, zelfs moderne slavernij. De media smulden ervan: was het grote innovatieve Apple eigenlijk een ordinair normenloos bedrijf?

Apple werd opnieuw het middelpunt, maar nu dus niet in positieve zin. Toch was er een overeenkomst, want ook deze aandacht bleek gehyped. Toen journalisten veel later daadwerkelijk vragen gingen stellen bleken de werkomstandigheden in Foxconn-fabrieken inderdaad niet rooskleurig in vergelijking met onze Westerse leef- en werkstandaarden. Ging je ze echter vergelijken met andere Chinese electronica-fabrieken, dan bleek Apple zich opeens veel meer te bekommeren dan HP, Samsung en andere merken. Verhalen over kinderarbeid en gedwongen overwerk bleken zelfs compleet gelogen. Sterker nog, arbeiders protesteerden toen Apple ze verbood om nog langer over te werken.

De werkomstandigheden in China kregen dus overmatig veel media-aandacht waardoor er meer belang aan werd gehecht dan in werkelijkheid te rechtvaardigen viel. Kortom, een hype. Het rapport van de Fair Labor Association waar Apple geprezen werd en andere bedrijven aangemoedigd werden om dat voorbeeld te volgen kwam nauwelijks naar voren in de media. Ook over de rapporten waaruit grote problemen geconstateerd werden in Samsung-fabrieken heb ik niets gezien of gehoord in de krant of op tv. Apple lijkt toch het hype-merk bij uitstek, in postieve en negatieve zin.

Christiaan Weijts beweert terecht dat wij Apple-fans ons maar wat graag laten betoveren door Tim Cook en de zijnen. We zijn onderdeel van de hype en persoonlijk vind ik dat prima. Ik geniet van de geruchten vooraf, de perfect-geregisseerde evenementen en keynotes, de steriele promo-video’s en bovenal de producten zelf. Ze maken mijn leven en dat van miljoenen anderen elke dag een klein beetje eenvoudiger, meer connected en leuker. Daar een hype omheen creëren lijkt mij vrij ongevaarlijk, zolang je je af en toe maar bedenkt dat je bij Apple altijd een beetje betoverd blijft.

Die betovering vind je echter overal terug in onze maatschappij. Ja, zelfs journalisten worden elke dag een beetje betoverd. Niet door Apple, maar door elkaar. De honger naar nieuws, een scoop of een schandaal maakt iedere journalist soms blind of op zijn minst ietwat slechtziend voor de realiteit. Daar is niets mis mee, als je het je maar realiseert. Wat dat betreft kunnen Christiaan Weijts en zijn collega’s nog wat leren van menig Apple-fan: geniet van betovering, maar blijf met beide benen op de grond staan.